Các tiêu chuẩn về máy bơm chữa cháy

Máy bơm chữa cháy là thiết bị quan trọng trong hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC), và việc lắp đặt, vận hành cần tuân thủ theo các tiêu chuẩn cụ thể để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Dưới đây là một số tiêu chuẩn quan trọng liên quan đến máy bơm chữa cháy:

I. Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN):

Dưới đây là một số tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) liên quan đến máy bơm chữa cháy và hệ thống phòng cháy chữa cháy:

1. TCVN 7336:2023 – Hệ thống chữa cháy tự động – Yêu cầu thiết kế

• Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu cơ bản về thiết kế, lắp đặt, vận hành và bảo dưỡng hệ thống chữa cháy tự động, bao gồm cả hệ thống sử dụng máy bơm chữa cháy.

2. TCVN 6104:2015 – Máy bơm chữa cháy – Yêu cầu kỹ thuật và thử nghiệm

• Đây là tiêu chuẩn kỹ thuật dành riêng cho máy bơm chữa cháy, quy định các yêu cầu về cấu tạo, tính năng, thử nghiệm, và cách thức kiểm tra máy bơm chữa cháy.

3. TCVN 3890:2023 – Phương tiện phòng cháy chữa cháy cho nhà và công trình – Yêu cầu trang bị, kiểm tra, bảo dưỡng

• Tiêu chuẩn này quy định yêu cầu về trang bị, kiểm tra, bảo dưỡng các phương tiện PCCC, bao gồm cả máy bơm chữa cháy. Nó hướng dẫn về cách lắp đặt và kiểm tra định kỳ để đảm bảo thiết bị luôn trong trạng thái sẵn sàng hoạt động.

4. TCVN 5738:2023 – Hệ thống báo cháy tự động – Yêu cầu kỹ thuật

• Tiêu chuẩn này liên quan đến hệ thống báo cháy tự động, có liên quan mật thiết đến việc kích hoạt hệ thống chữa cháy, bao gồm việc điều khiển máy bơm chữa cháy.

5. TCVN 2622:1995 – Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình – Yêu cầu thiết kế

• Tiêu chuẩn này cung cấp các yêu cầu chung về thiết kế phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình, bao gồm cả yêu cầu về hệ thống chữa cháy, trong đó có máy bơm chữa cháy.

6. TCVN 4530:2015 – Chữa cháy – Quy định chung về thiết kế hệ thống cung cấp nước chữa cháy

• Tiêu chuẩn này cung cấp các quy định chung về thiết kế hệ thống cung cấp nước chữa cháy, bao gồm yêu cầu đối với máy bơm chữa cháy, bể chứa nước, và các hệ thống phân phối nước.

7. TCVN 6379:1998 – Phòng cháy, chữa cháy – Hệ thống chữa cháy bằng bọt – Yêu cầu kỹ thuật

• Tiêu chuẩn này quy định yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống chữa cháy bằng bọt, trong đó máy bơm chữa cháy đóng vai trò cung cấp dung dịch chữa cháy.

Những tiêu chuẩn này được áp dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng, công nghiệp và dân dụng tại Việt Nam để đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này là bắt buộc để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong công tác PCCC.

II. Tiêu chuẩn quốc tế:

Dưới đây là một số tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến máy bơm chữa cháy và hệ thống phòng cháy chữa cháy:

1. NFPA 20 (National Fire Protection Association)

• Tên đầy đủ: Standard for the Installation of Stationary Pumps for Fire Protection.
• Mô tả: Đây là tiêu chuẩn hàng đầu được sử dụng trên toàn cầu cho việc lắp đặt máy bơm chữa cháy cố định. NFPA 20 quy định các yêu cầu chi tiết về thiết kế, lắp đặt, thử nghiệm và bảo dưỡng các hệ thống máy bơm chữa cháy.

2. UL 448 (Underwriters Laboratories)

• Tên đầy đủ: Standard for Centrifugal Stationary Pumps for Fire-Protection Service.
• Mô tả: Đây là tiêu chuẩn của Underwriters Laboratories dành cho các máy bơm ly tâm dùng trong hệ thống chữa cháy. UL 448 quy định về các yêu cầu về hiệu suất, độ bền và an toàn của các loại máy bơm này.

3. FM 1311 (Factory Mutual Global)

• Tên đầy đủ: Fire Pump Units.
• Mô tả: Tiêu chuẩn FM 1311 của Factory Mutual Global quy định các yêu cầu về thiết kế, kiểm tra và chứng nhận cho các đơn vị máy bơm chữa cháy. Tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo rằng các máy bơm chữa cháy đáp ứng được các yêu cầu về an toàn và hiệu suất cao nhất.

4. ISO 6182-6:2017 (International Organization for Standardization)

• Tên đầy đủ: Fire protection — Automatic sprinkler systems — Part 6: Requirements and test methods for water motor alarms.
• Mô tả: Đây là một phần của tiêu chuẩn ISO 6182, bao gồm các yêu cầu và phương pháp thử nghiệm cho hệ thống chuông báo động sử dụng động cơ nước, thường được kết nối với hệ thống máy bơm chữa cháy.

5. ISO 2858:1975 (International Organization for Standardization)

• Tên đầy đủ: End-suction centrifugal pumps (rating 16 bar) — Designation, nominal duty point and dimensions.
• Mô tả: Tiêu chuẩn ISO này quy định các yêu cầu về thiết kế và kích thước cho các loại bơm ly tâm hút đầu cuối, được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống chữa cháy.

6. EN 12845 (European Norm)

• Tên đầy đủ: Fixed firefighting systems – Automatic sprinkler systems – Design, installation and maintenance.
• Mô tả: Đây là tiêu chuẩn châu Âu về hệ thống chữa cháy cố định với đầu phun tự động, bao gồm cả yêu cầu đối với các máy bơm chữa cháy được sử dụng trong các hệ thống này. Tại Châu Âu cụ thể là Italia có thương hiệu máy bơm Pentax dòng CM EN733 được cọi là đạt chuẩn cao nhất về máy bơm chữa cháy.

7. ISO 9906:2012 (International Organization for Standardization)

• Tên đầy đủ: Rotodynamic pumps – Hydraulic performance acceptance tests – Grades 1, 2 and 3.
• Mô tả: Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu và phương pháp thử nghiệm về hiệu suất thủy lực của các loại bơm động năng, bao gồm cả bơm chữa cháy.

8. BS 5306-2:1990 (British Standards)

• Tên đầy đủ: Fire extinguishing installations and equipment on premises. Specification for sprinkler systems.
• Mô tả: Đây là tiêu chuẩn Anh quy định về việc lắp đặt và thiết kế hệ thống chữa cháy bằng nước, bao gồm cả yêu cầu đối với máy bơm chữa cháy.

III. Yêu cầu kỹ thuật cơ bản:

Yêu cầu kỹ thuật cơ bản đối với máy bơm chữa cháy nhằm đảm bảo rằng thiết bị này hoạt động hiệu quả, đáp ứng được các tình huống khẩn cấp và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn. Dưới đây là một số yêu cầu kỹ thuật cơ bản:

1. Lưu lượng và áp suất

• Lưu lượng: Máy bơm chữa cháy phải đảm bảo cung cấp lưu lượng nước đủ lớn để dập tắt đám cháy. Thông thường, lưu lượng được thiết kế dựa trên yêu cầu của công trình hoặc theo tiêu chuẩn quy định (ví dụ: NFPA 20 quy định tối thiểu 500 gpm hoặc khoảng 1900 l/min).
• Áp suất: Máy bơm phải đảm bảo cung cấp áp suất đủ cao để nước có thể phun ra từ các đầu phun chữa cháy với lực đủ mạnh. Áp suất thường được tính toán sao cho nước có thể đạt đến các khu vực cần thiết, bao gồm cả những khu vực trên cao.

2. Công suất và động cơ

• Công suất: Công suất của máy bơm phải phù hợp với yêu cầu lưu lượng và áp suất. Công suất của động cơ điện hoặc động cơ diesel cần phải được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo máy bơm hoạt động ổn định và liên tục trong thời gian cần thiết.
• Động cơ: Máy bơm có thể sử dụng động cơ điện, động cơ diesel hoặc động cơ xăng. Động cơ diesel thường được ưa chuộng vì khả năng hoạt động liên tục và không phụ thuộc vào nguồn điện.

3. Khả năng chịu nhiệt và vật liệu chế tạo

• Chịu nhiệt: Máy bơm chữa cháy cần phải chịu được nhiệt độ cao trong quá trình hoạt động vì môi trường cháy thường có nhiệt độ rất lớn.
• Vật liệu chế tạo: Máy bơm và các bộ phận cần được chế tạo từ vật liệu chống ăn mòn và có độ bền cao, như gang, thép không gỉ, để đảm bảo độ bền và tuổi thọ lâu dài.

4. Hệ thống điều khiển và bảo vệ

• Điều khiển tự động: Máy bơm cần được trang bị hệ thống điều khiển tự động để có thể khởi động ngay lập tức khi có tín hiệu từ hệ thống báo cháy.
• Bảo vệ quá tải: Máy bơm cần được trang bị các thiết bị bảo vệ quá tải và quá áp để tránh hỏng hóc hoặc mất an toàn trong quá trình vận hành.

5. Thử nghiệm và kiểm tra

• Thử nghiệm hiệu suất: Máy bơm chữa cháy cần phải được thử nghiệm theo các tiêu chuẩn quy định để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về lưu lượng, áp suất và công suất.
• Kiểm tra định kỳ: Máy bơm cần phải được kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo luôn sẵn sàng hoạt động. Điều này bao gồm kiểm tra động cơ, hệ thống điều khiển, và kiểm tra hoạt động của máy bơm dưới tải thực tế.

6. Nguồn cung cấp nước

• Bể chứa nước: Máy bơm cần được kết nối với bể chứa nước có dung tích đủ lớn để đáp ứng yêu cầu chữa cháy trong thời gian dài.
• Hệ thống ống dẫn: Hệ thống ống dẫn nước cần được thiết kế với đường kính và vật liệu phù hợp để đảm bảo cung cấp nước cho máy bơm mà không gây ra tổn thất áp suất lớn.

7. Lắp đặt và vị trí

• Vị trí lắp đặt: Máy bơm cần được lắp đặt ở vị trí an toàn, khô ráo và thuận tiện cho việc vận hành và bảo dưỡng. Ngoài ra, vị trí cần đảm bảo không bị ngập nước hay ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường khắc nghiệt.
• Độ cao hút: Độ cao hút của máy bơm cần phải phù hợp với thiết kế hệ thống để đảm bảo máy bơm hoạt động hiệu quả.

IV. Quy trình kiểm định và bảo dưỡng:

Quy trình kiểm định và bảo dưỡng máy bơm chữa cháy là rất quan trọng để đảm bảo rằng hệ thống luôn sẵn sàng hoạt động khi cần thiết. Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình kiểm định và bảo dưỡng:

1. Kiểm định ban đầu

• Kiểm tra hình thức: Đảm bảo máy bơm và các bộ phận không bị hỏng hóc, ăn mòn hoặc các vấn đề vật lý khác.
• Kiểm tra cấu trúc và thông số kỹ thuật: Đánh giá xem máy bơm có đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn áp dụng (như TCVN, NFPA, UL, FM) hay không.
• Thử nghiệm hoạt động: Chạy thử máy bơm để kiểm tra lưu lượng và áp suất, đảm bảo rằng máy bơm hoạt động đúng với thiết kế và thông số kỹ thuật đã định sẵn.
• Kiểm tra hệ thống điều khiển và bảo vệ: Đảm bảo hệ thống điều khiển tự động hoạt động đúng cách, bao gồm các thiết bị báo lỗi, bảo vệ quá tải và ngắt khẩn cấp.

2. Bảo dưỡng định kỳ

Bảo dưỡng hàng tuần:

• Khởi động máy bơm để kiểm tra hoạt động và nghe âm thanh bất thường.
  Kiểm tra áp suất tại đầu ra của máy bơm.
• Đảm bảo rằng không có rò rỉ tại các khớp nối hoặc ống dẫn.

Bảo dưỡng hàng tháng:

• Kiểm tra mức dầu trong động cơ (nếu là động cơ diesel) và châm thêm nếu cần.
• Kiểm tra tình trạng dây curoa (nếu có) và điều chỉnh độ căng nếu cần thiết.
• Kiểm tra và làm sạch các bộ lọc.

Bảo dưỡng hàng quý:

• Kiểm tra toàn bộ hệ thống điện và các thiết bị điều khiển, bao gồm công tắc, cầu dao, rơ le và bảng điều khiển.
• Kiểm tra tình trạng pin dự phòng (nếu có) và đảm bảo rằng nó được sạc đầy.
• Kiểm tra và chạy thử động cơ ở chế độ không tải và có tải để đánh giá hiệu suất.

Bảo dưỡng hàng năm:

• Thay dầu động cơ và lọc dầu (nếu cần).
• Kiểm tra và vệ sinh bộ làm mát của động cơ.
• Thực hiện thử nghiệm lưu lượng và áp suất với tải thực tế để đảm bảo rằng máy bơm vẫn đáp ứng được các yêu cầu thiết kế.
• Kiểm tra và vệ sinh toàn bộ hệ thống làm mát, hệ thống xả, và bơm nước.
• Thực hiện kiểm tra độ mài mòn của các bộ phận chuyển động như cánh bơm và trục.

3. Kiểm định định kỳ

• Kiểm định hàng năm: Theo yêu cầu của quy định và tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế, máy bơm cần được kiểm định định kỳ bởi các cơ quan có thẩm quyền hoặc các tổ chức được ủy quyền để đảm bảo máy bơm vẫn hoạt động tốt và tuân thủ các yêu cầu an toàn.
• Kiểm tra bởi bên thứ ba: Có thể yêu cầu kiểm định bởi bên thứ ba để đảm bảo tính khách quan và sự chính xác trong quá trình kiểm tra.

4. Xử lý sự cố và bảo trì không định kỳ

• Khắc phục sự cố ngay lập tức: Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề gì trong quá trình kiểm tra, cần phải tiến hành sửa chữa ngay để đảm bảo máy bơm hoạt động bình thường.
• Ghi chép và theo dõi: Tất cả các hoạt động kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa cần được ghi chép lại cẩn thận để theo dõi lịch sử hoạt động của máy bơm.

5. Đào tạo nhân viên

• Đào tạo người vận hành: Nhân viên vận hành cần được đào tạo định kỳ về quy trình khởi động, vận hành và tắt máy bơm, cũng như cách xử lý các tình huống khẩn cấp.
• Đào tạo bảo dưỡng: Nhân viên bảo dưỡng cần được đào tạo để thực hiện các quy trình bảo dưỡng theo đúng quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật.

6. Báo cáo và tài liệu

• Báo cáo kiểm định: Sau mỗi lần kiểm định và bảo dưỡng, cần lập báo cáo chi tiết về tình trạng của máy bơm, các công việc đã thực hiện và bất kỳ khuyến nghị nào về bảo dưỡng hoặc sửa chữa thêm.
• Lưu trữ tài liệu: Tất cả các tài liệu liên quan đến kiểm định, bảo dưỡng và sửa chữa cần được lưu trữ để phục vụ cho việc theo dõi và kiểm tra sau này.

Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này không chỉ đảm bảo an toàn mà còn đảm bảo rằng hệ thống PCCC hoạt động hiệu quả khi có sự cố xảy ra.